سد نویسندگی چیست و چطور از دستش خلاص شوید؟

من سال‌هاست که مشغول نوشتن و تولید محتوای نوشتاری هستم. در طول این مدت گاهی برایم پیش آمده است که سعی کردم بنویسم اما موفق نشدم ایده‌ای برای نوشتن پیدا کنم. یک وقت‌هایی هر چقدر هم که تلاش می‌کردم، یا حس و حال کار کردن نداشتم و یا نمی‌توانستم تمرکز کنم. این لحظاتی را که هر چه می‌کنید نمی‌توانید بنویسید را سد نویسندگی یا همان Writer’s Block می‌گویند.

نویسنده‌هایی مثل مگان اسپونر وجود دارند که به نظرشان «سد نویسندگی فقط یک عبارت شیک است برای بیان این حقیقت که امروز حس و حال نوشتن ندارید.» چه سد نویسندگی را قبول داشته باشید و چه نه، گاهی اوقات ممکن است با چنین احساسی مواجه بشوید، خصوصا اگر به تازگی پا در مسیر نویسندگی گذاشته باشید.

شاید جالب باشد این را بگویم که هر چه تجربه و دانش‌تان در نوشتن بیشتر شود، احتمال این‌که با سد نویسندگی روبه‌رو شوید نیز کاهش می‌یابد. به بیان دیگر، به مرور زمان به مرحله‌ای می‌رسید که قادر خواهید بود هر وقت خواستید و اراده کردید، دست به قلم شوید و صفحات را از کلمات پر کنید.

در این نوشتار می‌خواهم برای شما از راه‌های مقابله با سد نویسندگی بنویسم. به قول چارلز باکوزکی «نوشتن در مورد سد نویسندگی خیلی بهتر از این است که اصلا چیزی ننویسید.»

قبل از این‌که به شما یاد بدهم چطور با سد نویسندگی مقابله کنید، بهتر این است که در رابطه با دلایل اصلی پدید آمدن سد نویسندگی چند خطی بنویسم. به هر حال، برای حل هر مشکلی باید اول علت بروز آن مشکل را بشناسیم.

عوامل ایجاد سد نویسندگی

سد نویسندگی ماهیت احساسی و روانی دارد؛ پس نمی‌توان گفت که علل بروز چنین احساسی بین تمام نویسنده‌ها مشترک است. هر نویسنده‌ای برای ناتوانی در نوشتن دلایل مخصوص به خودش را دارد، اما مواردی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنم از اصلی‌ترین و متداول‌ترین دلایل شکل گرفتن چنین احساسی به حساب می‌آیند:

ترس

دلیل اصلی هر نویسنده‌ای برای ننوشتن، ترس از نوشتن است. برخی‌ها می‌ترسند بنویسند چون می‌ترسند مورد قضاوت قرار بگیرند، چون می‌ترسند افکار خود را به کلمات تبدیل کنند، چون می‌ترسند توسط مخاطبان یا دیگر نویسنده‌ها تحویل گرفته نشوند و یا این‌که نادیده گرفته شوند. پس چندان عجیب نیست اگر ترس را بزرگ‌ترین سد پیش روی نویسندگان بدانیم.

نوشتار مرتبط: ۱۲ تکنیک برای غلبه بر حس اضطراب در هنگام نوشتن

کمال‌گرایی

برخی از نویسنده‌ها قربانی کمال‌گرایی خودشان می‌شوند. این افراد همیشه فکر می‌کنند نوشته‌های‌شان ناقص است و باید کامل بشوند. برای همین است که چند خط می‌نویسند و بعد همه را پاک می‌کنند و دوباره مشغول به نوشتن می‌شوند و مجددا همه را پاک می‌کنند. این نشانه بارز نویسنده‌های کمال‌گرا است. کسانی که مدام سعی می‌کنند بهترین جمله را بنویسند، به احتمال زیاد هرگز نویسنده نخواهند شد.

انتقاد فردی

با این‌که به نظر من هر کسی بهترین منتقد کارهای خودش است و توصیه می‌کنم که نویسنده‌ها حتما نوشته‌های خودشان را مورد نقد و بررسی قرار دهند، اما هستند افرادی که بیش از حد به خودشان گیر می‌دهند. این نوع از نویسنده‌ها به خاطر انتقادهای بیش از حدی که علیه خودشان مطرح می‌کنند، به مرور از نوشتن زده می‌شوند و دیگر اشتیاقی برای ادامه کار نخواهند داشت.

فشارهای خارجی

زمان‌هایی هستند که یک نفر نه می‌خواهد و نه می‌تواند بنویسد، ولی به خاطر فشارهای خارجی مثل والدین یا معلم‌ها مجبور می‌شود برای نوشتن به خودش سختی بدهد. شاید در آن لحظات این افراد بتوانند چند خطی بنویسند، اما تاثیری که این فشارها بر روی آن‌ها می‌گذارد باعث می‌شود که در آینده هرگز نتوانند بنویسند و به بیان دیگر با یک سد بزرگ نویسندگی روبه‌رو شوند.

زمان‌بندی بد

کسانی که هنوز دست‌شان به نوشتن عادت ندارد، نمی‌توانند هر وقت خواستند بنویسند. حال اگر یک نویسنده تازه‌کار خودش را مجبور کند تا در زمان نامناسب دست به قلم بشود، خودشان را دعوت به تجربه سد نویسندگی می‌کنند.

چطور از سد نویسندگی رها شوید؟

حالا که می‌دانید چه عواملی سبب به وجود آمدن سد نویسندگی می‌شوند، وقت آن رسیده است که بالاخره با این سد به مقابله بپردازید. چند نکته ساده اما موثر را در همین زمینه با شما در میان می‌گذارم:

۱- ورزش کنید

الان لابد کلی تعجب کرده‌اید که ورزش کردن اصلا چه ربطی به نویسندگی دارد؟ باور کنید به نظر من هیچ راه حلی بهتر از ورزش کردن برای از بین بردن سد نویسندگی وجود ندارد. وقتی ورزش می‌کنید، علاوه بر تقویت قوای جسمانی‌تان به ذهن‌تان نیز انرژی می‌بخشید. بعد از کمی ورزش کردن خواهید دید که می‌توانید بهتر فکر کنید و قدرت تمرکزتان به اندازه چشم‌گیری افزایش می‌یابد. بر همین اساس توانایی شما در نوشتن هم بیشتر می‌شود و کمتر به سد نویسندگی برخورد می‌کنید.

۲- محیط‌تان را تغییر دهید

وقتی هر روز و به طور مداوم پشت یک میز و در یک محیط تکراری بنشینید و سعی کنید بنویسید، واضح است که به مرور زمان خسته می‌شوید و نوشتن برای شما به کاری تکراری و خسته کننده تبدیل می‌شود. پیشنهاد می‌کنم وسایل‌تان را بردارید و از خانه بیرون بزنید. می‌توانید به یک کافه یا یک پارک خوش آب و هوا یا هر جای دیگری که دوست دارید بروید. همین که محیط‌تان عوض شود، فکرتان برای نوشتن به کار می‌افتد.

۳- از نویسنده‌های دیگر الهام بگیرید

هر وقت دیدید نمی‌توانید بنویسید، مطالعه کردن را آغاز کنید. هر چه که می‌خوانید فرقی ندارد، چه یک رمان باشد و چه یک کتاب غیر داستانی، چه یک مقاله باشد و چه یک وبلاگ، مطالعه کردن آثار دیگر نویسنده‌ها به شما انگیزه می‌بخشد تا خودتان هم بنویسید. گذشته از این، همیشه می‌توانید از نویسنده‌های دیگر برای کار خودتان الهام بگیرید.

نوشتار مرتبط: رمان‌ها چطور می‌توانند از شما نویسنده بهتری بسازند؟

۴- غذای خوب بخورید

برای آن‌که بتوانید روان خود را قوی کنید تا در برابر سد نویسندگی به مقاومت بپردازید، باید ابتدا حواس‌تان به جسم‌تان باشد. تغذیه خوب و کامل برای داشتن یک جسم سالم کاملا ضروری است. حتما سالاد را در جدول غذایی خود بگنجانید و در هنگام نوشتن خوراکی‌های سالمی مثل سیب و مغزی‌جات را کنار دست‌تان بگذارید و در طول کار میل کنید.

۵- خودتان را قبول داشته باشید

همان‌طور که بالاتر ذکر کردم، یکی از دلایل اصلی به وجود آمدن سد نویسندگی، ترسیدن است. برای آن‌که ترسی از قضاوت دیگران نداشته باشید باید روی اعتماد به نفس خود کار کنید. سعی کنید خودتان را بیشتر از پیش قبول داشته باشید. لازم نیست مدام به این فکر کنید که آیا توانایی‌های لازم برای نویسنده شدن را دارید یا نه، همیشه پیش خودتان تکرار کنید که شما به اندازه کافی خوب هستید.

۶- وجود نقص را بپذیرید

انسان‌های کمال‌گرا همیشه با خودشان در جنگ هستند. اگر کمال‌گرا هستید و واقعا می‌خواهید یک نویسنده بشوید، باید اول با خودتان کنار بیایید و وجود نقص را بپذیرید. هیچ نویسنده‌ای و هیچ نوشتاری کامل نیست. در کار هر نویسنده‌های می‌توان نقص‌هایی یافت. پس به جای کامل بودن، پیشرفت کردن را سرلوحه کارتان قرار دهید.

۷- آزادنویسی کنید

این راه‌حل خیلی ساده‌ای است. اگر می‌بینید نمی‌توانید در رابطه با موضوعی خاص اقدام به نوشتن کنید، بهتر است آن موضوع را کنار بگذارید و دقایقی را به آزادنویسی بپردازید. یک صفحه سفید جلوی خودتان بگذارید و هر آن‌چه دل‌تان می‌خواهد و به ذهن‌تان می‌رسد را بنویسید. آزادنویسی به شما کمک می‌کند تا فکرتان برای نوشتن باز شود.

۸- انکار کنید

تکنیک آخر انکار کردن است. اگر تمام موارد بالا جواب نداد و احساس کردید هنوز هم با سد نویسندگی روبه‌رو هستید، بهترین کار این است که وجود سد نویسندگی را انکار کنید. به خودتان بگویید اصلا چنین پدیده‌ای وجود ندارد و شما فقط دارید برای ننوشتن بهانه می‌آورید. به هر حال، برخی از نویسنده‌های مشهور نیز همین نظر را در مورد سد نویسندگی دارند.

پایان‌نوشت

یادتان باشد که قرار نیست از همان اول بتوانید مثل یک ماشین تولید محتوا هر زمان خواستید بتوانید ده‌ها صفحه پشت سر هم بنویسید بدون این‌که لحظه‌ای متوقف شوید. سد نویسندگی بالاخره به سراغ‌تان خواهد آمد. هر وقت چنین شد بکوشید تا با شیوه‌هایی که به آن‌ها اشاره کردم در برابرش ایستادگی کنید.