تصور کنید الان کتاب‌تان را به دست انتشارات رسانده‌اید و تمامی مراحل سپری شده است و حالا یک نسخه اولیه از کتاب در دستان‌تان قرار دارد. حال فقط مرحله نمونه‌خوانی باقی مانده است. نمونه‌خوانی آخرین مرحله پیش از چاپ اثر است و طی آن یک نمونه‌خوان باید کل اثر را با دقت مورد بررسی قرار دهد تا مطمئن شود نمونه اولیه از نظر املایی، انشائی و چاپی هیچ‌گونه ایراد و اشکالی نداشته باشد.
مسلما شاید اولین فکری که به نظرتان برسد این باشد که بهتر است یک نمونه‌خوان استخدام کنید تا این کار را برای کتاب شما انجام بدهد. ایده بدی نیست. اصلا اگر از من می‌پرسید می‌گویم شما حتما باید از کمک یک نمونه‌خوان حرفه‌ای بهره ببرید، اما واقعیت این است که هیچ کس مثل خودتان اثر شما را نمی‌شناسد. اگر سعی کنید خودتان در این زمینه مهارت کسب کنید و حرفه‌ای شوید، لطف بزرگی به خود می‌کنید. نمونه‌خوانی که بعدا استخدام می‌کنید می‌تواند ایرادات نهایی را رفع نماید، اما هیچ کس مثل خودتان نمی‌تواند مشکلات اصلی را در متن بیابد. البته این امکان هم وجود دارد که از یک نمونه‌خوان بخواهید با دقت خیلی بیشتری کار شما را بررسی کند، اما این کار قطعا هزینه بیشتری برای شما ایجاد خواهد کرد.
۱۰ ترفند خلاقانه برای نمونه‌خوانی
حال سوال اینجاست که چطور می‌توان نمونه‌خوانی کرد؟ از آن مهم‌تر، چطور می‌توان به طور حرفه‌ای نمونه‌خوانی کرد؟
بد نیست بدانید که شما مجبور نیستید وقت خیلی زیادی را صرف این کار کنید. با کمی تمرین و توجه کردن به چند نکته و تکنیک می‌توانید این کار را برای خود بسیار آسان‌تر و سریع‌تر کنید. بیایید با چند مورد از همین فنون و ترفندها آشنا شویم:
۱- فکرتان را متمرکز کنید: اگر خسته هستید یا عجله دارید به هیچ وجه سراغ نمونه‌خوانی نروید. اگر روی کارتان تمرکز ۱۰۰ درصد ندارید، قطعا ایرادات فراوانی را جا می‌اندازید. از این بابت مطمئن باشید. پیشنهاد می‌کنم در طول روز یک بازه زمانی محدود برای نمونه‌خوانی مشخص کنید و در این بازه زمانی فقط بخش محدودی از اثر خود را مورد بررسی قرار دهید. در این مدت باید تلفن همراه خود را جایی دور از خودتان بگذارید، تمام نوتیفیکیشن‌ها را بی‌صدا کنید و فقط روی کارتان متمرکز شوید.
۲- از عوامل مزاحم دوری کنید: اگر فقط یک عامل در دنیا وجود داشته باشد که سبب شود شما نتوانید کلمات غلط و علامت‌های جا افتاده را در طول نمونه‌خوانی نبینید، همین عوامل مزاحم هستند. دو نفر که در نزدیکی شما در حال گفت‌وگو هستند، یک کودک که در دور دست در حال گریه کردن است، یک تلویزیون که گوشه اتاق دارد روی اعصاب شما رژه می‌رود؛ به این‌ها می‌گویند عوامل مزاحم.
اگر شما هم مثل اکثر انسان‌ها برای تمرکز کردن به سکوت احتیاج دارید، توصیه می‌کنم یک جفت هدفون با فناوری محو کردن اصوات مزاحم بخرید، یا دست کم در اتاقی مشغول به کار بشوید که نسبتا محیط آرام و کم صدایی داشته باشد.
۳- در زمان‌های مختلف روز نمونه‌خوانی کنید: ذهن ما طوری برنامه‌ریزی شده است که می‌تواند برخی کارها را در برخی از زمان‌های ویژه روز بهتر انجام بدهد. مثلا برخی‌ها صبح خیلی زود بهتر می‌توانند به نوشتن بپردازند در حالی که برخی دیگر نیمه شب‌ها ذهن خلاق‌تری برای نوشتن دارند. این موضوع در مورد نمونه‌خوانی هم صادق است و هیچ راهی بهتر از آزمون و خطا وجود ندارد تا بتوانید بهترین زمان نمونه‌خوانی را برای خودتان پیدا کنید. یک بار صبح زود نمونه‌خوانی کنید، یک بار ظهر، یک بار غروب و یک بار شب، سپس نتایج را با هم مقایسه کنید تا بهترین زمان روز را بیابید.
۴- کارتان را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم نمایید: هرگز تلاش نکنید کل اثر خود را در یک مرحله نمونه‌خوانی کنید. حتی سعی هم نکنید که کل کار را در طول چند روز به انتها برسانید. بهتر این است که کار را به چند بخش کوچک تقسیم کنید و در بین هر بخش هم کمی استراحت به خودتان بدهید. شاید به این شکل، نمونه‌خوانی به زمان بیشتری نیاز پیدا کند، اما باور کنید نتیجه خیلی بهتر خواهد بود.
نوشتار مرتبط: ۹ نکته کارآمد برای ویرایش کردن پست‌های وبلاگ
۵- خوب بخوابید: نمونه‌خوانی در حالی که خواب‌تان می‌آید قطعا کار لذت‌بخشی به نظر نخواهد رسید. این خیلی مهم است که در هر ۲۴ ساعت هشت ساعت را بخوابید. اگر بتوانید روزی هشت ساعت بخوابید مسلما در طول روز سرحال‌تر خواهید بود، اما اگر هم نشد باید در نظر داشته باشید که بیش از چهار ساعت خواب در روز برای داشتن حواس جمع ضروری است.
۶- بلند بلند بخوانید: وقتی متن را با صدای بلند می‌خوانید، مجبورید هر کلمه را بر زبان بیاورید. از این طریق حتی یک کلمه هم از زیر دست‌تان در نمی‌رود. این بهترین راه برای پیدا کردن کلمات از قلم افتاده یا کلماتی است که اشتباها دو بار یا بیشتر نوشته شده‌اند. به بیان دیگر، وقتی دارید بلند بلند یک متن را می‌خوانید، ذهن شما نمی‌تواند دست به کار شود و برخی کلمات را خود به خود اضافه کند. اگر جایی هستید که نمی‌توانید متن را با صدای بلند بخوانید، دست کم زمزمه کنید یا زیر لب بخوانید.
۷- از خط‌کش کمک بگیرید: اگر احساس می‌کنید تمرکزتان زیاد نیست، می‌توانید یک خط‌کش را زیر همان جمله‌ای که دارید می‌خوانید بگذارید تا به این شکل خطوط زیرین آن بخش را از نظر خود پنهان نمایید. با این کار، چشم خود را مجبور می‌کنید که تنها روی یک خط یا جمله تمرکز کند و مدام از این خط به آن خط نپرد.
۸- کلمات طولانی را بخش به بخش بخوانید: این خیلی راحت است که کلمات طولانی را در ذهن خود درست ببینید، در حالی که شاید غلط املایی داشته باشند و حرفی در این میان جا افتاده باشد. بهترین راه برای جلوگیری از این اشتباه این است که کلمات طولانی را بخش به بخش بخوانید.
۹- فقط به فکر املا و انشا نباشید: نمونه‌خوانی فقط به بررسی غلط‌هایی املایی و انشایی محدود نمی‌شود، بلکه ساختار نوشتار، فونت‌ها، فاصله بین پاراگراف‌ها و مواردی از این قبیل را هم مد نظر قرار دهید. گاهی شاید لازم باشد بخشی از متن به صورت بولد یا ایتالیک نوشته شود، گاهی هم ممکن است ضرورت داشته باشد که اندازه فونت یا خانواده فونت را تغییر بدهید.
نوشتار مرتبط: از دوستان، آشنایان و خانواده در مورد کتاب خود نظر نخواهید!
۱۰- از کلیدهای میانبر کمک بگیرید: یکی از مزایای بزرگ استفاده از کامپیوتر برای نمونه‌خوانی متن نهایی این است که می‌توانید از کلیدهای میانبر برای پیدا کردن کلمات یا جملات مورد نظر کمک بگیرید و خیلی سریع‌تر تغییرات لازم را در متن ایجاد نمایید. سعی کنید حتما این میانبرها را یاد بگیرید و سرعت نمونه‌خوانی خود را به اندازه چشم‌گیری افزایش بدهید و زندگی را برای خودتان شیرین‌تر کنید.
پایان‌نوشت
واقعیت این است که نمونه‌خوانی کار ساده‌ای نیست و به زمان و دقت و حوصله زیادی احتیاج دارد. البته که این خیلی خوب است که شما خودتان یکی دو بار نمونه‌خوانی اثرتان را انجام بدهید، اما در نهایت پیشنهاد می‌کنم یک بار هم از یک نمونه‌خوان حرفه‌ای بخواهید برای دفعه آخر متن شما را مورد بررسی قرار دهد. شاید برای این منظور لازم باشد کمی پول خرج کنید اما مطمئن باشید ارزشش را دارد. همیشه یک جفت چشم جدید ایرادات بیشتری را کشف می‌کند.
